Covid-19 pandemisi sebebiyle gündemimize gelen ve Ultraviyole Işık ile başladığımız dezenfeksiyon konusu gittikçe daha da detaylanıyor. Artık farklı dezenfeksiyon yöntemlerinin de ne olduğundan haberdarız.
Dolayısıyla ev veya iş yerinizde hangi dezenfeksiyon yöntemini kullanacağınıza karar vermek, gerekirse bu konuda bir yatırım da yapmak amacındaysanız dezenfeksiyon yöntemlerini birbirleriyle karşılaştırmaya da hazırsınızdır.
Çeşitli açılardan dezenfeksiyon yöntemlerinin birbirine göre avantaj ve dezavantajları ise...
Maliyet
Aslında en zor karşılaştırmalardan biri de farklı dezenfeksiyon yöntemlerinin maliyetleri konusu. Zira her bir konu (UVC lambalı cihazlar, ozon vs) kendi içinde bile çok farklı seviyelerde maliyet yaratabiliyor. O yüzden bu konuyu mümkün olduğunca basite indirgeyerek incelememiz gerekli.
Öncelikle bu yöntemler arasında en maliyetlisi ozon ile dezenfeksiyon diyebiliriz. Burada hem yatırım maliyeti hem de işletme maliyeti çok yüksek.
Ozon jeneratörü de denilen ve ozon üreten cihazların fiyatları 150 - 200 USD seviyesinden başlıyor ki bunlar en basit cihazlar. Daha güçlü ve kapasitesi de yüksek ozon jeneratörleri tercih etmeniz halinde bu fiyat artıyor.
Ki ozon ile dezenfeksiyon yönteminde işletme maliyeti de diğer yöntemlere kıyasla yüksek. Hem makinenin sızdırma yapmaması için sık sık bakıma girmesi gerekli, hem de her kullanımdan önce sızdırma kontrolü yapılması gerekiyor. Yüksek elektrik tüketimi de bir başka maliyet.
Kullanıma göre değişeceği için bir ozon jeneratörünün aylık ne kadar maliyet yaratabileceğini söylemek zor ancak sadece elektrik tüketen UVC lambalı cihazlar ve hiç elektrik tüketmeyen kimyasal maddeler ile dezenfeksiyona kıyasla daha fazla işletme maliyeti olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Maliyet açısından ikinci sırada ise UVC Lambalı cihazlar geliyor. Başlangıç fiyat seviyesi 100 USD altında olan UVC lambalı dezenfeksiyon cihazları kapasite ve gücü arttıkça pahalılaşıyor ancak her halükarda Ozon jeneratörlerinden daha ucuz bir seçenek.
Ek olarak UVC lambalı cihazlar sadece elektrik tüketiyor ve bir bozulma, kırılma gibi sıra dışı bir problem yaşanmadığı sürece herhangi bir bakım maliyeti de yok.
HEPA filtreleri de UVC lambalı cihazlar ile hemen hemen aynı fiyat seviyesinde ve 100 USD altından başlıyor. Bu cihazlarda da elektrik tüketimi dışında herhangi bir ekstra işletme maliyeti mevcut değil.
Kimyasal dezenfeksiyon maddeleri yatırım açısından en ucuz seçenek diyebiliriz. Burada sadece uygulama sırasında iş gücü maliyeti doğuyor. Bir veya birden fazla elemanın bizzat uygulama yapması şeklinde. Burada net bir maliyet çıkarmak çok zor ancak üç aşağı beş yukarı bir fikir verebiliriz belki. Orta ölçekte bir cafenin mutfak ve salondan oluştuğunu ve günde 2 defa kimyasal dezenfektanlarla silinerek dezenfekte edildiğini düşünelim. Ki bu dezenfektan da litresi 5 TL olan bir seçenek olsun. (Ki elbette burada dezenfeksiyon sırasında kimyasalın ne kadar fazla tüketildiği de kişiden kişiye değişen bir durum). Bu durumda haftada ortalama 6 lt, yılda da ortalama 1500 TL'lik bir kullanım olacağını öngörebiliriz.
Özetle maliyet açısından dezenfeksiyon yöntemlerini en uzudan pahalıya:
"Hepa filtreleri & UVC lambalı cihazlar - Kimyasal maddeler - Ozon" şeklinde sıralayabiliriz.
Etkinlik
Etkinliği aslında dezenfeksiyon yönteminin bakteri ve virüsleri öldürmedeki başarısı olarak tanımlayabiliriz. Ki bu doğrultuda UVC lambalı cihazlar %99,9 başarı oranıyla etkinliği yüksek metodlardan biri.
Ancak ozon ile dezenfeksiyonun tüm yöntemlere kıyasla 40 kata kadar daha yüksek bir etkinliğe sahip olduğu ölçülmüş.
Hepa filtreleri Farklı Dezenfeksiyon Yöntemleri yazısında da bahsettiğimiz üzere etkinliği en düşük dezenfeksiyon yöntemi. Hatta bu yönteme dezenfeksiyon yöntemi demek de belki yanlış, temizlik yöntemi diyebiliriz.
Kimyasal Maddeler ile dezenfeksiyon ise etkinliği en zor ölçülen metod. Burada hangi kimyasalın kullanıldığından, o kimyasalın yüzeylere uygulama süresine kadar değişen kriterler var. Ancak yine de Hepa filtrelerinden daha etkili olduğunu söyleyerek sıralamaya dahil edebiliriz.
Özetle etkinlik açısından dezenfeksiyon yöntemlerini en etkiliden en etkisize:
"Ozon - UVC lambalı cihazlar - kimyasal maddeler - Hepa filtreleri" şeklinde sıralayabiliriz.
Kullanım Alanı Genişliği
Kullanım alanı genişliğini dezenfekte edilecek alan büyüklüğü olarak düşünmeyin. Burada ilgili dezenfeksiyon yönteminin ne kadar çok alanda kullanıldığından bahsediyoruz.
Ozon ile dezenfeksiyon sıklıkla su dezenfeksiyonunda kullanılıyor, çok nadiren de hava dezenfeksiyonunda. Yüzeyleri dezenfekte etmekte kullanılan bir yöntem değil.
Hepa filtreleri ise sadece havayı filtre etmekte kullanılabilen bir yöntem.
Kimyasal maddeler ile dezenfeksiyon da yüzeyleri dezenfekte etmekte kullanılan, su ve havayı dezenfekte ederken hem sağlıkla ilgili risklerden, hem de teknik zorluklardan ötürü tercih edilmeyen, edilemeyen bir yöntem.
Son olarak UVC lambalı cihazlar ile dezenfeksiyon ise havayı, suyu ve yüzeyleri dezenfekte etmekte işe yarayan ve kullanılan bir metod.
Özetle kullanım alanı genişliği açısından dezenfeksiyon yöntemlerini en iyiden en kötüye:
"UVC lambalı cihazlar - Ozon - kimyasal maddeler & Hepa filtreleri" şeklinde sıralayabiliriz.
Güvenlik
Dezenfektan yönteminin insan sağlığına veya çevreye verebileceği potansiyel zararları göz önüne alarak bir sıralama yapıldığında ise tüm seçenekler arasında en tehlikesizi Hepa filtreleri olarak öne çıkıyor. Ozon de bununla birlikte çevreye veya insana herhangi bir zarar vermeyen bir başka seçenek.
Kimyasal maddelerin iyi temizlenmeyen kalıntıları insan sağlığı üzerinde (kanserojen etkiler gibi) potansiyel tehlikeler barındırırken UVC lambalı cihazların da ciltle veya gözle teması halinde kalıcı zarar veren hatta ölümcül etkileri mevcut. Ki bu konudan UVC Lambası ile Dezenfeksiyon Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler yazısında detaylı olarak bahsettik.
Özetle güvenlik açısından dezenfeksiyon yöntemlerini en iyiden en kötüye:
"Hepa filtreleri & Ozon - Kimyasal Maddeler - UVC lambalı cihazlar" şeklinde sıralayabiliriz.
Kullanım Kolaylığı
Herhangi bir yöntemle dezenfeksiyonun ne kadar kolay uygulanabildiğini gösteren bu kriter açısından bakıldığında kullanımı en kolay yöntemin Hepa filtreleri olduğunu söyleyebiliriz. Zira filtre çalıştırılıp bırakılıyor sadece. Ancak o da tam bir dezenfeksiyon yöntemi sayılmıyor.
Kimyasal maddeler ise insanlar tarafında yüzeylere sürülerek veya püskürtme yöntemiyle uygulandığı için bir başka kolay yöntem.
Bu açıdan UVC lambalı cihazların kullanımının da görece kolay olduğunu söyleyebiliriz. Cihaz sadece kontrol panelinde gerekli ayarlamalar yapılıp çalıştırılıyor ancak burada bazı güvenlik tedbirleri de alınması gerektiği için en kolay kullanımı olan dezenfeksiyon yöntemi olarak nitelendiremiyoruz.
Ozon ile dezenfeksiyon ise zor olmayan, ancak cihazın çalışması kompleks olduğu için diğer yöntemlere nazaran zor diyebileceğimiz bir alternatif.
Özetle kullanım kolaylığı açısından dezenfeksiyon yöntemlerini en iyiden en kötüye:
"Hepa filtreleri - Kimyasal Maddeler - UVC lambalı cihazlar - Ozon" şeklinde sıralayabiliriz.
Tüm bu yazdıklarımızı görsel olarak da ifade etmek gerekirse;
.jpg)
Dezenfeksiyon ve özellikle UVC lambalı dezenfeksiyon cihazları hakkında daha detaylı bilgi edinmek için aşağıdaki yazılarımızı da okuyabilirsiniz: